Cyberbeveiliging in de toeleveringsketen: hoe bedrijven hiaten in de beveiliging kunnen voorkomen

Typische aanvalsvectoren in de IT-toeleveringsketen

Cyberaanvallen op de IT-toeleveringsketen kunnen in allerlei vormen plaatsvinden. Dit zijn enkele typische aanvalsvectoren die hackers gebruiken om kwetsbaarheden in de interactie tussen fabrikanten, distributeurs en resellers uit te buiten:

• Gecompromitteerde software:
  Aanvallers verstoppen kwaadaardige code in software-updates of componenten van derden voordat deze bij de eindklant terechtkomen. Dankzij deze code kunnen de aanvallers de beveiligingsmechanismen omzeilen, omdat de updates van de fabrikant afkomstig lijken te zijn. Voorbeelden hiervan zijn de SolarWinds Hack (2020) en het 3CX-incident (2023). Uiterst verraderlijk: de aanvallen worden vaak pas in een laat stadium ontdekt, omdat de kwaadaardige code als verstekeling wordt afgeleverd met de update. Onderzoeken waarschuwen dat in 2025 bijna de helft van alle bedrijven door dergelijke aanvallen getroffen kan worden.
• Gemanipuleerde hardware: Hardware kan ook opzettelijk den doelgericht gecompromitteerd worden. Denk bijvoorbeeld aan chips met verborgen achterdeurtjes of ingebouwde spionagecomponenten die tijdens de productie en het transport worden toegevoegd. Zelfs geheime diensten bedienen zich van dergelijke methoden, bijvoorbeeld via geprepareerde routers. Een gecompromitteerd apparaat kan ongemerkt gegevens verzamelen of een toegangspunt creëren - een digitale nachtmerrie midden in het bedrijfsnetwerk.
• Namaakproducten:
  Namaakhardware zijn wijdverspreid binnen de IT-handel en vormt een beveiligingsrisico. Deze namaakproducten omzeilen vaak beveiligingsmechanismen om onopgemerkt te blijven, maar dit opent achterdeurtjes voor aanvallers. Bij onderzoeken werden bijvoorbeeld valse Cisco-switches gevonden met gemanipuleerde verificatiecontroles. Alleen al in 2019 nam de Duitse douane illegale Cisco-producten ter waarde van ongeveer 1 miljoen euro in beslag. Zorgvuldige controles en geverifieerde, veilige leveranciers zijn daarom essentieel.
• Zwakke plekken in het logistieke systemen en voorraadbeheersystemen:
  Geautomatiseerde magazijnen en ERP-systemen zijn aantrekkelijke doelwitten. Als hackers erin slagen om binnen te dringen, dan is er een risico op mislukte leveringen, manipulatie en ransomware-aanvallen. Een voorbeeld: in 2024 legde een aanval op een Duitse farmaceutische groothandel de leveringen lam. Aanvallers slaagden er ook in om afleveradressen te wijzigen of verzendgegevens te vervalsen in de IT-handel. Onbeveiligde interfaces, verouderde software en standaardwachtwoorden bij scanners zijn bijzonder kwetsbaar.
• Social engineering & phishing:
  Medewerkers blijven de zwakste schakel. Aanvallers doen zich via e-mail of telefoon voor als partners om toegangsgegevens te verkrijgen. Bijzonder gevaarlijk: phishing-mails met bedrieglijk echte bestel- of leveringsinformatie. Eén klik is al voldoende om de aanvallers onbewust binnen te laten. Uitgebreide bewustmaking van medewerkers in de gehele toeleveringsketen is daarom essentieel.

Risico's voor resellers en IT-dienstverleners

Resellers en IT-dienstverleners staan hun klanten vaak bij op het gebied van IT-zaken. Daarom vormen zij uiterst aantrekkelijke doelwitten voor cybercriminelen. Een geslaagde aanval kan zich als een brandversneller verspreiden over talloze klantnetwerken.

Toegang op afstand vormt een belangrijk risico: enerzijds bieden VPN's, externe desktoptools of speciale serviceaccounts resellers de mogelijkheid om klantenondersteuning te bieden. Anderzijds bieden deze aanvallers echter ook verschillende toegangspunten om in te breken. Het fenomeen "eilandhoppen" stelt hackers in staat om zich via één IT-dienstverlener toegang te verschaffen tot meerdere klantnetwerken. De aanval van ransomwarebende Revil op Kaseya in 2021 toonde de omvang: ongeveer 1.500 bedrijven wereldwijd werden geïnfecteerd via gecompromitteerde RMM-systemen, met losgeldeisen van diverse miljoenen.

Ook patchbeheer brengt risico's met zich mee. Resellers zijn verantwoordelijk om regelmatig updates te leveren. Foutieve, vertraagde of gemanipuleerde updates kunnen echter ernstige beveiligingslekken veroorzaken bij veel klanten. De Log4Shell-kwetsbaarheid in 2021 illustreerde hoe snel nalatigheid zich kan vermenigvuldigen.

Een extra aanvalsvector zijn slecht beveiligde servicetoegangen. Met standaard wachtwoorden, onbeveiligde onderhoudsaccounts of slecht gedocumenteerde beheerderaccounts wordt de deur eigenlijk uitnodigend opengezet voor hackers. Vergeten standaardinloggegevens op een switch kunnen maanden later het gehele klantennetwerk in gevaar brengen. Zorgvuldige beveiliging en documentatie van elke toegang is een absolute must.

Ook de eigen IT-beveiliging is cruciaal: als een IT-dienstverlener zelf slachtoffer wordt van ransomware, dan lopen niet alleen interne gegevens maar ook RMM-platforms, back-upservers en ticketsystemen met klantwachtwoorden gevaar. Vooral kleine IT-dienstverleners, die vaak minder kunnen investeren in hun cyberbeveiliging, zijn kwetsbaar.

Resumerend: klantennabijheid is evenzeer een kans als een risico. Resellers en IT-dienstverleners moeten zich bewust zijn van hun kwetsbare positie en dienen hun beveiligingsstandaarden voortdurend op het allerhoogste niveau te houden.

Verdeling van de verantwoordelijkheid: wie is waar verantwoordelijk voor?

De beveiliging van de toeleveringsketens werkt alleen als alle betrokkenen - fabrikanten, distributeurs, resellers en eindklanten - nauw samenwerken. Iedereen dient een duidelijke bijdrage te leveren. Alleen gezamenlijk kunnen zijn van de toeleveringsketen een vangnet maken in plaats van een zwak punt.

• Fabrikanten: De hoeksteen van beveiliging
  Fabrikanten dienen veilige producten te ontwikkelen: met Security by Design, grondige testprocessen en snelle, ondertekende patches voor nieuwe kwetsbaarheden. Daarnaast dienen zij ook hun eigen leveranciers kritisch te controleren - defecte onderdelen of onveilige bibliotheken bij de leverancier kunnen snel een kettingreactie teweegbrengen. Wat hier over het hoofd wordt gezien, is verderop in de keten moeilijk te corrigeren.
• Distributeuren: De bewakers van de draaitafel
  Distributeurs controleren de producten die van de fabrikant komen voordat deze naar resellers gaan: controle van serienummers en zegels en de uitvoering van steekproeven. Met name hun IT-systemen - ERP, magazijnbeheer, webshops - dienen beschermd te worden, net als de toegang tot klantgegevens (trefwoord: MFA en strikt identiteitsbeheer). Distributeurs zijn ook verplicht om snel informatie te verstrekken bij terugroepacties en waarschuwingen voor kwetsbaarheden. Sommige leveranciers vertrouwen op partnercertificeringen om de downstreamketen robuust te houden.
• Resellers & IT-dienstverleners: De frontlinie bij de klant
  Resellers verzorgen een veilige installatie van de geleverde producten: wachtwoorden wijzigen, updates installeren, netwerken professioneel segmenteren en beveiligen. Toegang voor onderhoud op afstand is een kritiek aspect: dit vereist sterke beschermingsmechanismen (MFA, logging, autorisaties). Als consultants dienen zij de klanten te adviseren over back-ups, incidentrespons en nieuwe bedreigingen. Ook hun eigen IT dient goed beschermd te zijn. In geval van nood zijn zij immers verantwoordelijk ten opzichte van de klant, ongeacht waar de fout oorspronkelijk is opgetreden.
• Eindgebruikers: De laatste verdedigingslinie
  Ook eindklanten dragen verantwoordelijkheid: updates installeren, standaardwachtwoorden wijzigen, medewerkers trainen, beveiligingsincidenten melden en zorgen voor fysieke beschermingsmaatregelen. Beveiliging eindigt niet bij de aankoop, maar begint dan pas. Deze kwestie kan ook als toegevoegde waarde worden geïntegreerd in het advies- en verkoopproces.

Teamwork als beveiligingsprincipe

Geïsoleerde beschermende maatregelen zijn niet genoeg. Fabrikanten waarschuwen distributeurs voor vervalsingen, resellers melden phishing aan fabrikanten en gezamenlijke noodplannen zorgen voor een snelle, gecoördineerde actie in geval van nood. Zo ontstaat uit gedeelde verantwoordelijkheid een hechte gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.

Specifieke aanbevelingen voor een betere beveiliging van de toeleveringsketen

Na deze toelichting van de risico's en verantwoordelijkheden, rijst de vraag: wat moet ik doen? Hieronder volgen enkele praktische maatregelen voor alle partijen die betrokken zijn bij de IT-toeleveringsketen:

• Fabrikanten: Beveiliging vanaf het eerste moment
  Veilige ontwikkeling (Security by Design) moet de standaard zijn: codebeoordelingen, penetratietests, digitale handtekeningen voor updates en consistente processen voor het beheren van kwetsbaarheden (bijv. Bug Bounty-programma's) scheppen vertrouwen. Bij leveranciers dient regelmatig een audit uitgevoerd te worden, anders brengen onveilige componenten mogelijk onberekenbare risico's met zich mee. Partners dienen proactief geïnformeerd te worden over patches en hiaten in de beveiliging om zwakke plekken vroegtijdig te ontdekken.
• Distributeuren: Veilige goederenomslag
  Versterk IT- en magazijnbeheersystemen door netwerksegmentatie, actuele software en strikt identiteitsbeheer (MFA, Least Privilege). Voer integriteitscontroles uit: controleer serienummers en train personeel op verdachte kenmerken. Stel beveiligingsrichtlijnen op voor uw resellers: wie toegang wil tot systemen of speciale voorwaarden dient te voldoen aan gedefinieerde beveiligingsstandaarden. Noodplannen en regelmatige crisisoefeningen zorgen ervoor dat u in staat blijft om te handelen, zelfs in het geval van storingen.
• Resellers & IT-dienstverleners: Beveiligingsarchitecten bij de klant
  Beveilig uw eigen IT net zo goed als die van de klant: firewalls, netwerksegmentatie, inbraakdetectie en consistente MFA - met name voor toegang op afstand. Training van medewerkers in Security Awareness is verplicht. Automatiseer patchbeheer, maar met beveiligde toegang tot updateservers. Remote Access vindt uitsluitend plaats via veilige VPN's of gecertificeerde oplossingen voor onderhoud op afstand met Audit Logging. Documenteer elke toegangspoging en bespreek deze regelmatig met de klant. Adviseer klanten proactief, stel samen beveiligingsrichtlijnen op, implementeer veilige configuraties en bied regelmatige beveiligingscontroles aan: hierdoor levert de reseller de klant echte meerwaarde op het gebied van beveiliging.
• Voorlichting voor eindklanten: Maak beveiliging begrijpelijk
  Informeer en sensibiliseer klanten met behulp van gidsen ("Het wifi-netwerk instellen in 5 stappen"), phishingwaarschuwingen en webinars. IT-contactpersonen dienen op de hoogte te zijn van de huidige bedreigingen. Ook dienen zij altijd geverifieerd te zijn voor kritieke processen (bijv. het resetten van wachtwoorden, toegang op afstand). Transparante communicatie bij incidenten schept vertrouwen en motiveert klanten om hun eigen beschermingsmaatregelen serieus te nemen. Wie de basisprincipes van beveiliging begrijpt, wordt een actieve en betrouwbare schakel in de verdedigingsketen.